Przewlekła niewydolność nerek u kotów (PNN, PChN)

Niewydolność nerek to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób u kotów w podeszłym wieku. Statystyki są nieubłagane: 30 % zdrowych kotów, w wieku powyżej 9 lat, zachoruje na przewlekłą chorobę nerek w przeciągu roku.

Główną funkcją nerek jest filtrowanie krwi i usuwanie z niej produktów przemiany materii, substancji toksycznych, leków. Poza tym biorą udział w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi, produkują hormony oraz regulują gospodarkę wodno- elektrolitową. Produkując zagęszczony mocz chronią organizm przed nadmierną utratą wody z moczem i odwodnieniem. W wyniku postępującej choroby zwyrodnieniowej nerki przestają spełniać swoje zadania, a to prowadzi do wielu poważnych problemów u chorych zwierząt.

Niestety duża cześć pacjentów w momencie postawienia diagnozy znajduje się w zaawansowanym stadium choroby, a ich nerki w ponad 70 % są nieodwracalnie uszkodzone. Chociaż jest to chorobą nieuleczalna i nieodwracalna, odpowiednie wsparcie i leczenie pozwala na podniesienie jakości życia chorych kotów oraz spowolnienie postępu choroby.

Przyczyny

Starszy wiek to nie jedyny czynnik predysponujący do rozwoju choroby, ponieważ coraz częściej niewydolność nerek diagnozowana jest u kotów poniżej 7 roku życia. Chociaż w większości przypadków przyczyna rozwoju choroby jest nieznana, niektóre z nich są dobrze poznane. Są to przede wszystkim.

• wrodzone nieprawidłowości w budowie nerek (np. wielotorbielowatość nerek stwierdzana głównie u kotów perskich, dysplazja, hipoplazja),
• nieleczone/ nawracające infekcje układu moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek
• kamica moczowa, przebyte epizody niedrożności dróg wyprowadzających mocz,
• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• amyloidoza (choroba o podłożu genetycznym)
• nowotwory

Objawy

Pierwsze objawy choroby mogą być łagodne i niezauważalne, zwłaszcza u starszych kotów, których zmniejszona aktywność i większa ospałość może być zrzucana na karb wieku. Poniżej wymieniono symptomy, które towarzyszą chorobie nerek i są najczęstszym powodem wizyty u lekarza weterynarii.

• Zwiększone pragnienie/ zwiększone oddawanie moczu
• Wymioty, biegunki lub zaparcia
• Zmniejszony lub całkowity brak apetyt
• Utrata masy ciała
• Pogorszenie jakości okrywy włosowej
• Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej
• Nadżerki w jamie ustnej lub na języku
• Niedokrwistość
• Osłabienie

Diagnostyka

Objawy towarzyszące niewydolności nerek nie są specyficzne i mogą występować w przebiegu wielu chorób. W przypadku każdego kota, u którego zauważono niepokojące objawy zaleca się wykonanie:

• Badania klinicznego, w trakcie którego lekarz oceni jego kondycję, nawodnienie, stan jamy ustnej, wielkość i powierzchnię nerek. Na podstawie badania fizykalnego można wykryć pierwsze nieprawidłowości, które mogą sugerować chorobę nerek i skłonić do dalszej diagnostyki w tym kierunku.
• Badania krwi i moczu, które dostarczają nam podstawowych informacji o funkcjonowaniu nerek. Należy pamiętać, że sam wzrost kreatyniny lub mocznika nie świadczy wyłącznie o chorobie nerek, ponieważ ich poziom może być podniesiony np. na skutek odwodnienia. Próbki krwi i moczu powinny być pobrane i zbadane w tym samym czasie, wtedy wartość diagnostyczna wyników jest większa.

W przypadku odchyleń w wynikach badania krwi i/lub moczu oraz nieprawidłowościach stwierdzonych podczas badania klinicznego lekarz zaleci wykonanie dodatkowych badań:

• Posiewu moczu, jeżeli wynik badania ogólnego będzie sugerował toczący się proces zapalny na tle bakteryjnym. Badanie mikrobiologiczne ma za zadanie zidentyfikowanie bakterii wywołującej stan zapalny oraz dobór celowanego antybiotyku na podstawie antybiogramu,
• Badania USG, które pozwoli dokładnie ocenić wielkość, budowę i strukturę nerek.
• Pomiaru ciśnienia krwi, ponieważ nadciśnienie bardzo często towarzyszy przewlekłej niewydolności nerek. Zbyt wysokie ciśnienie krwi może przyśpieszać postęp choroby oraz uszkadzać inne narządy docelowe (głównie mózg oraz siatkówkę oka)
• Badania ECHO serca, jeżeli stwierdzono nieprawidłowości w trakcie badania klinicznego, wysokie ciśnienie tętnicze lub jeżeli kot jest rasy predysponowanej do rozwoju chorób mięśnia sercowego.

Leczenie

Nie ma jednego schematu leczenia dla kotów z niewydolnością nerek, postępowanie lecznicze zawsze dobierane jest indywidulanie i zależy przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, aktualnego stanu klinicznego oraz wyników badań dodatkowych. Główne cele leczenia obejmują:

Nawodnienie

U wszystkich pacjentów z przewlekła chorobą nerek konieczne jest dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu. U kotów w początkowym stadium choroby wystarczające może być zwiększenie podaży wody, na przykład przez dolewanie wody do jedzenia, karmienie mokrą karmą czy wymiana misek na fontanny. U kotów, które nie pobierają odpowiedniej ilości wody, wymiotują lub są bardzo odwodnione zaleca się podawanie kroplówek. Płyny mogą być podawane podskórnie lub dożylnie. Ilość płynu, jego rodzaj i droga podania dobierana jest w zależności od stanu pacjenta, oszacowanego stopnia odwodnienia oraz wyników badań dodatkowych.

Odżywienie

Dieta kota nerkowego powinna być zbilansowana, oraz zawierać dobrej jakości, latwoprzyswajalne białko. Zalecane jest podawanie karm o obniżonej zawartości fosforu w składzie. Badania jednoznacznie sugerują, że dobra kontrola poziomu fosforu we krwi ma bardzo duże znaczenie u kotów, u których może znacznie spowolnić postęp choroby. Wybierając karmę warto sięgnąć po karmę mokrą, która ma bardzo dużą wilgotność i stanowi dodatkowe źródło wody.

Stymulowanie apetytu/ hamowanie wymiotów

Wymioty, nudności i brak łaknienia często towarzyszą chorobie nerek i są przyczyną postępującego spadku masy ciała oraz odwodnienia. Bardzo ważne jest podawanie leków przeciwwymiotnych, osłonowych oraz łagodzących podrażnienia błony śluzowej przewodu pokarmowego. Jeżeli pomimo kontrolowania wymiotów kot nie odzyskuje apetytu pomocne jest stosowanie leków pobudzających apetyt.

Wiązanie fosforu

Preparaty wiążące fosfor stosowane są wtedy, gdy jego stężenie w surowicy utrzymuje się na wysokim poziomie pomimo podawania karmy niskofosforowej. Suplementy te wiążą nadmiar fosforu w przewodzie pokarmowym, dlatego powinny być podawane zawsze z posiłkiem. Wiązacze fosforu najczęściej występują w formie proszku, syropu, kapsułek czy tabletek.

Obniżenie ciśnienia

Utrzymywanie ciśnienia krwi w granicach referencyjnych pozwala na spowolnienie postępu choroby oraz zmniejsza ryzyko uszkodzenia narządów docelowych.

Leczenie niedokrwistości

Niedokrwistość często rozwija się u pacjentów w zaawansowanym stadium choroby. Przyczyną może być niedostateczna produkcja erytropoetyny (hormonu stymulującego wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym) przez nerki lub przewlekłe krwawienie do przewodu pokarmowego. Pogłębiająca się anemia może powodować znaczne osłabienie, na skutek niedotlenienia organizmu. Postępowanie w tym przypadku obejmuje suplementację żelaza, leczenie wrzodów w przewodzie pokarmowym lub podawanie erytropoetyny ludzkiej.

Wspomaganie

Obecnie mamy duży wybór preparatów wspomagających funkcję układu moczowego, dedykowanych dla kotów chorujących na przewlekłą chorobę nerek. Głównie są to preparaty delikatnie moczopędne, wspomagające oczyszczanie z toksyn, probiotyki regulujące pracę przewodu pokarmowego czy kwasy omega wywierające naturalne działanie przeciwzapalne.

Profilaktyka

Niestety nie ma działań profilaktycznych, które zagwarantują, że nasz kot nie zachoruje w przyszłości na przewlekłą niewydolność nerek. Choroba rozwija się podstępnie i skrycie, dlatego najważniejsza jest wczesna diagnoza. Koty zdiagnozowane w początkowej fazie choroby i będące pod stałą opieką lekarską mogą cieszyć się długim życiem w dobrej kondycji. Bardzo ważne są regularne, okresowe badania kontrolne krwi i moczu. Koty powyżej 7 roku życia powinny odbywać profilaktyczną wizytę u lekarza weterynarii raz na pół roku.