Czerniak u psa i kota – występowanie, rozpoznawanie, leczenie

Czerniak to rodzaj nowotworu występującego zarówno u ludzi, jak i u zwierząt domowych. To dość częsta forma raka u psów, która może atakować zarówno skórę, jak i np. jamę ustną. U kotów występuje on znacznie rzadziej – najczęściej w jamie ustnej. Zazwyczaj jest złośliwy, dlatego wymaga zaawansowanego, podjętego jak najszybciej leczenia. Dowiedz się więcej o tej chorobie, jej rozpoznawaniu i terapii.

Czerniak u psów i kotów – występowanie

Czerniak złośliwy jest przede wszystkim psim problemem. Występuje głównie u starszych osobników. Predyspozycje do tego rodzaju nowotworu można zauważyć u ras takich jak terier szkocki, golden retriever, pudel czy jamnik. Zmiany mogą się pojawiać w różnych miejscach. Najczęściej jest to jama ustna – ok. 30% nowotworów występujących w tym miejscu u psów to właśnie czerniaki. Również u kotów, jeśli już się pojawia, to najczęściej właśnie w tej okolicy. Może również atakować palce, opuszki i łoże pazura. Na skórze występuje stosunkowo rzadko i zwykle jest łagodny. Większe ryzyko występuje u psów z intensywną pigmentacją skóry.

Rozpoznanie czerniaka u psa lub kota

Najczęstsze czerniaki jamy ustnej zwykle rosną bardzo szybko. Mają postać ciemnej masy, choć zdarza się również, że są pozbawione barwnika (czerniak amelanotyczny). Ich powierzchnia jest gładka, czasami rozpadająca się, owrzodziała i krwawiąca. Zwykle czerniaki rozwijają się na dziąsłach szczęki lub żuchwy, rzadziej na wardze. Zazwyczaj są to zmiany agresywne, szybko zajmujące przylegającą kość.

W przypadku innej lokalizacji czerniak również zwykle ma postać napigmentowanych zmian. Wówczas do potwierdzenia diagnozy wystarczy badanie cytologiczne. W przypadku występowania mas niepigmentowanych zazwyczaj w celu rozpoznania trzeba pobrać i zbadać wycinek zmiany. Przy podejrzeniu czerniaka bada się również okoliczne węzły chłonne, które bardzo często zawierają już komórki nowotworowe. Czasami potrzebne jest również wykonanie badania RTG płuc. Na podstawie wykonanych badań lekarz weterynarii stawia ostateczną diagnozę i szacuje stopień zaawansowania zmian.

Leczenie czerniaka u psa i kota

Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, czerniaka można leczyć różnymi metodami. Prawdziwie skuteczne zazwyczaj może być jednak jedynie leczenie chirurgiczne w połączeniu leczeniem ogólnoustrojowym.

Leczenie chirurgiczne obejmuje wycięcie zmian z kością przylegającą i marginesem tkanek zdrowych wynoszącym co najmniej 1,5-2 cm. W praktyce oznacza to zwykle usunięcie fragmentu żuchwy lub szczęki. W przypadku występowania zmiany na palcach dokonuje się ich amputacji. Jest to dość drastyczna metoda terapii, ale zwierzęta zwykle szybko przystosowują się do nowej sytuacji. Alternatywą może być radioterapia, zalecana przede wszystkim wtedy, gdy guz jest niemożliwy do usunięcia. Potrafi ona również przynieść dobre rezultaty.

Ze względu na złośliwy charakter większości czerniaków konieczne jest jednak zastosowanie dodatkowego leczenia ogólnoustrojowego – chemioterapii.

Najnowocześniejszą metodą leczenia czerniaka jest zaś immunoterapia – rodzaj szczepionki stymulującej produkcję przeciwciał i limfocytów T cytotoksycznych przeciwko melanocytom (komórkom barwnikowym psa). Jest ona zalecana przede wszystkim przy czerniakach bez przerzutów odległych po zakończeniu leczenia chirurgicznego lub radioterapii. Podaje się ją początkowo co 2 tygodnie, a następnie co 6 miesięcy. Zdecydowanie wydłuża czas życia zwierząt po diagnozie czerniaka.

Źródła:

1. Smith SH, Goldschmidt MH, McManus PM. (2002): A comparative review of melanocytic neoplasms. Vet Pathol;
2. Goldschmidt MH. (1985): Benign and malignant melanocytic neoplasms of domestic animals. Am J Dermatopathol;
3. Grosenbaugh DA, Leard AT, Bergman PJ, et al. (2011): Safety and efficacy of a xenogeneic DNA vaccine encoding for human tyrosinase as adjunctive treatment for oral malignant melanoma in dogs following surgical excision of the primary tumor. Am J Vet Res.