Choroby serca psa

Choroby serca u psów to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt u weterynarza, zwłaszcza w przypadku starszych zwierząt. Choć problematyka związana z chorobami serca jest bardziej rozpoznawana u ludzi, zwierzęta domowe również są narażone na szereg schorzeń, które mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, a nawet śmierci. Rozwój medycyny weterynaryjnej pozwala jednak na coraz skuteczniejsze diagnozowanie i leczenie tych chorób, co znacząco zwiększa szanse na poprawę jakości życia psów dotkniętych tymi schorzeniami.

Anatomia i fizjologia psiego serca

Serce psa, podobnie jak u innych ssaków, jest narządem kluczowym dla funkcjonowania całego organizmu. Jest to czterokomorowa pompa mięśniowa, której głównym zadaniem jest dostarczanie natlenowanej krwi do wszystkich tkanek ciała oraz usuwanie dwutlenku węgla i innych produktów przemiany materii. Serce składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór, oddzielonych zastawkami, które zapobiegają cofaniu się krwi.

Wydolność serca zależy od wielu czynników, w tym od stanu mięśnia sercowego, prawidłowego działania zastawek oraz odpowiedniego przewodzenia impulsów elektrycznych, które kontrolują rytm serca. Zaburzenia w którymkolwiek z tych elementów mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. W przypadku psów, najczęstszymi problemami są niewydolność serca, choroby zastawek, kardiomiopatie oraz arytmie.

Niewydolność serca

Niewydolność serca jest stanem, w którym serce nie jest w stanie pompować krwi na poziomie wystarczającym do zaspokojenia potrzeb organizmu. Przyczyną tego stanu może być wiele różnych schorzeń, w tym choroby zastawek, kardiomiopatie, wady wrodzone, a także zapalenie mięśnia sercowego.

W miarę postępu niewydolności serca, pojawiają się różne objawy kliniczne, takie jak duszność, kaszel, nietolerancja wysiłku, osłabienie, omdlenia, a także obrzęki kończyn i brzucha. W zaawansowanych przypadkach może dojść do zastoju krwi w płucach (niewydolność lewej komory) lub w układzie żylnym (niewydolność prawej komory), co prowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych.

Rozpoznanie niewydolności serca

Rozpoznanie niewydolności serca u psa opiera się na badaniu klinicznym, w którym weterynarz może zauważyć szmery sercowe, przyspieszenie rytmu serca, zmniejszenie tętna obwodowego oraz inne objawy sugerujące problemy z układem krążenia. Kluczowe znaczenie mają również badania dodatkowe, takie jak elektrokardiografia (EKG), która pozwala ocenić rytm serca, oraz echokardiografia, umożliwiająca ocenę struktury i funkcji serca.

Również badania laboratoryjne, takie jak oznaczenie poziomu markerów sercowych (np. NT-proBNP), mogą pomóc w diagnostyce niewydolności serca. W niektórych przypadkach konieczne może być również wykonanie badań radiologicznych klatki piersiowej, aby ocenić stan płuc i wielkość serca.

Leczenie niewydolności serca

Leczenie niewydolności serca u psów zależy od przyczyny choroby oraz stopnia jej zaawansowania. W początkowych stadiach choroby często stosuje się farmakoterapię, która ma na celu poprawę funkcji serca, zmniejszenie obciążenia serca oraz kontrolowanie objawów choroby. Wśród najczęściej stosowanych leków znajdują się diuretyki, inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), leki rozszerzające naczynia krwionośne oraz leki poprawiające kurczliwość mięśnia sercowego.

W zaawansowanych przypadkach konieczne może być zastosowanie bardziej inwazyjnych metod leczenia, takich jak interwencje chirurgiczne (np. wszczepienie rozrusznika serca) lub transplantacja serca. Niezależnie od stosowanej terapii, kluczowe znaczenie ma regularne monitorowanie stanu zdrowia psa oraz dostosowywanie leczenia do aktualnych potrzeb.

Choroba zwyrodnieniowa zastawek serca

Choroba zwyrodnieniowa zastawek serca, znana również jako endokardioza, jest jedną z najczęstszych przyczyn niewydolności serca u starszych psów. Dotyczy ona głównie małych ras, takich jak Cavalier King Charles Spaniel, Shih Tzu, Pudel czy Jamnik. Choroba ta polega na stopniowym zwyrodnieniu i pogrubieniu zastawek serca, co prowadzi do ich nieszczelności i cofania się krwi do przedsionków.

Najczęściej dotyczy to zastawki mitralnej (między lewym przedsionkiem a lewą komorą), choć może obejmować również inne zastawki. W miarę postępu choroby, serce musi pracować coraz ciężej, aby przepompować krew, co prowadzi do przerostu mięśnia sercowego, a ostatecznie do niewydolności serca.

Objawy choroby zwyrodnieniowej zastawek

Objawy choroby zwyrodnieniowej zastawek mogą rozwijać się stopniowo i początkowo mogą być niezauważalne. W miarę postępu choroby mogą pojawić się kaszel (zwłaszcza w nocy), duszność, nietolerancja wysiłku, osłabienie, omdlenia oraz obrzęki kończyn. W badaniu klinicznym weterynarz często stwierdza szmery sercowe, które są wynikiem nieszczelności zastawek.

Diagnostyka obejmuje badania takie jak echokardiografia, która pozwala ocenić stan zastawek oraz funkcję serca, a także EKG i badania radiologiczne. W niektórych przypadkach konieczne może być również monitorowanie ciśnienia krwi, aby ocenić ryzyko wystąpienia powikłań.

Leczenie choroby zwyrodnieniowej zastawek

Leczenie choroby zwyrodnieniowej zastawek ma na celu kontrolowanie objawów i spowolnienie postępu choroby. W początkowych stadiach choroby często stosuje się leki, które zmniejszają obciążenie serca, takie jak inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI) czy diuretyki. W zaawansowanych przypadkach może być konieczne zastosowanie leków poprawiających kurczliwość mięśnia sercowego oraz leków przeciwarytmicznych.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, konieczne może być leczenie chirurgiczne, takie jak rekonstrukcja lub wymiana uszkodzonej zastawki. Jednak ze względu na ryzyko związane z operacją, jest to opcja rozważana głównie w przypadku młodszych psów w dobrym stanie ogólnym.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa

Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM) to choroba mięśnia sercowego, która charakteryzuje się osłabieniem i rozstrzeniem komór serca, co prowadzi do niewydolności serca. Choroba ta dotyczy głównie dużych ras psów, takich jak Doberman, Bokser, Dog niemiecki czy Bernardyn, choć może występować również u psów innych ras.

W DCM mięsień sercowy staje się cienki i osłabiony, co prowadzi do zmniejszenia siły skurczu serca i obniżenia wydolności serca. Z czasem serce powiększa się i traci zdolność do efektywnego pompowania krwi, co prowadzi do objawów niewydolności serca.

Objawy kardiomiopatii rozstrzeniowej

Objawy DCM mogą rozwijać się powoli i obejmują duszność, kaszel, nietolerancję wysiłku, osłabienie, omdlenia oraz obrzęki kończyn. W zaawansowanych przypadkach może dojść do nagłego załamania się funkcji serca, co może prowadzić do śmierci psa.

Diagnostyka DCM obejmuje badanie kliniczne, echokardiografię, która pozwala ocenić stan mięśnia sercowego oraz funkcję komór, a także EKG i badania radiologiczne. W niektórych przypadkach pomocne mogą być również badania genetyczne, zwłaszcza u ras, które są predysponowane do rozwoju DCM.

Leczenie kardiomiopatii rozstrzeniowej

Leczenie DCM polega głównie na farmakoterapii, która ma na celu poprawę funkcji serca, zmniejszenie obciążenia serca oraz kontrolowanie objawów choroby. Stosuje się leki poprawiające kurczliwość mięśnia sercowego, inhibitory konwertazy angiotensyny, diuretyki oraz leki przeciwarytmiczne.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy choroba została wykryta we wczesnym stadium, możliwe jest spowolnienie postępu DCM i poprawa jakości życia psa. Regularne monitorowanie stanu zdrowia oraz dostosowywanie leczenia do aktualnych potrzeb psa ma kluczowe znaczenie dla skuteczności terapii.

Arytmie serca

Arytmie serca, czyli zaburzenia rytmu serca, to kolejny problem, który może dotyczyć psów. Arytmie mogą mieć różne przyczyny, w tym wady wrodzone, choroby mięśnia sercowego, zaburzenia przewodzenia impulsów elektrycznych czy wpływ leków lub toksyn. Arytmie mogą prowadzić do zbyt szybkiego, zbyt wolnego lub nieregularnego rytmu serca, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Rodzaje arytmii u psów

Arytmie można podzielić na kilka kategorii w zależności od miejsca ich powstawania i charakteru zaburzeń:

• Bradykardia: Zbyt wolne bicie serca, które może być wynikiem zaburzeń przewodzenia impulsów w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca.
• Tachykardia: Zbyt szybkie bicie serca, które może być wynikiem zwiększonej pobudliwości serca lub zaburzeń w układzie przewodzenia.
• Migotanie przedsionków: Chaotyczna aktywność elektryczna przedsionków, która prowadzi do nieregularnego rytmu serca i zmniejszenia efektywności skurczu serca.
• Bloki przedsionkowo-komorowe: Zaburzenia przewodzenia impulsów między przedsionkami a komorami serca, co prowadzi do bradykardii i zmniejszenia wydolności serca.

Objawy arytmii mogą być różnorodne i obejmują duszność, osłabienie, nietolerancję wysiłku, omdlenia, a w niektórych przypadkach nagłą śmierć. Diagnostyka arytmii obejmuje badania EKG, które pozwalają na ocenę rytmu serca oraz wykrycie ewentualnych zaburzeń przewodzenia impulsów.

Leczenie arytmii

Leczenie arytmii zależy od rodzaju i przyczyny zaburzeń. W niektórych przypadkach wystarczy monitorowanie stanu zdrowia psa, zwłaszcza gdy arytmia nie powoduje poważnych objawów. Jednak w przypadku arytmii, które wpływają na funkcjonowanie serca lub prowadzą do poważnych objawów, konieczne jest zastosowanie farmakoterapii.

Stosowane leki mogą obejmować beta-blokery, leki antyarytmiczne, inhibitory kanałów wapniowych oraz inne preparaty wpływające na rytm serca. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy arytmia jest wynikiem uszkodzenia układu przewodzącego serca, konieczne może być wszczepienie rozrusznika serca, który kontroluje rytm serca.

Wrodzone wady serca

Wrodzone wady serca to nieprawidłowości w budowie serca lub dużych naczyń krwionośnych, które występują od urodzenia. Choć nie są tak powszechne jak nabyte choroby serca, wrodzone wady mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych już od pierwszych tygodni życia psa.

Najczęściej spotykane wady wrodzone u psów to zwężenie tętnicy płucnej, zwężenie aorty, przetrwały przewód tętniczy, ubytek przegrody międzykomorowej oraz przetrwały otwór owalny. Objawy tych wad mogą obejmować duszność, osłabienie, sinicę, a w ciężkich przypadkach niewydolność serca.

Rozpoznanie wrodzonych wad serca opiera się na badaniu klinicznym, echokardiografii, a także badaniach radiologicznych i EKG. W niektórych przypadkach konieczne jest również wykonanie bardziej zaawansowanych badań, takich jak cewnikowanie serca, aby dokładnie ocenić charakter i stopień zaawansowania wady.

Leczenie wad wrodzonych zależy od rodzaju i stopnia zaawansowania wady. W niektórych przypadkach możliwe jest leczenie farmakologiczne, które ma na celu kontrolowanie objawów i poprawę jakości życia psa. Jednak w przypadku ciężkich wad często konieczne jest leczenie chirurgiczne, które polega na korekcji wady lub wszczepieniu protezy zastawki.

Wpływ stylu życia i diety na zdrowie serca psa

Choroby serca u psów mogą być wynikiem nie tylko genetycznych predyspozycji, ale także stylu życia i diety. Niezdrowa dieta, brak aktywności fizycznej oraz nadwaga to czynniki, które mogą przyczyniać się do rozwoju chorób serca, zarówno u ludzi, jak i u psów.

Prawidłowa dieta psa powinna być zbilansowana i dostosowana do jego wieku, wielkości, rasy oraz poziomu aktywności fizycznej. Dieta bogata w białko, zdrowe tłuszcze oraz witaminy i minerały wspomaga zdrowie serca. Z kolei nadmierna ilość kalorii, tłuszczów nasyconych oraz soli może prowadzić do nadwagi i zwiększać ryzyko rozwoju chorób serca.

---

Zapraszamy do naszej przychodni weterynaryjnej

Animal Center
ul. Zamiany 12, 02-786 Warszawa

---

Bibliografia:

Ettinger, S. J., & Feldman, E. C. (2017). Textbook of Veterinary Internal Medicine (8th ed.). Elsevier.
- Kluczowe źródło opisujące anatomię i fizjologię serca oraz choroby wewnętrzne psów, w tym schorzenia kardiologiczne.

Tilley, L. P., & Smith, F. W. K. (2015). The 5-Minute Veterinary Consult: Canine and Feline (7th ed.). Wiley-Blackwell.
- Zawiera szybkie i praktyczne informacje na temat diagnozowania i leczenia chorób serca u psów i kotów.

Kittleson, M. D., & Kienle, R. D. (1998). Small Animal Cardiovascular Medicine. Mosby.
- Obszerne opracowanie dotyczące medycyny serca u małych zwierząt, w tym psów, z naciskiem na diagnostykę i leczenie.

Atkins, C., Bonagura, J., Ettinger, S., Fox, P., Gordon, S., Haggstrom, J., & Stepien, R. (2009). Guidelines for the Diagnosis and Treatment of Canine Chronic Valvular Heart Disease. Journal of Veterinary Internal Medicine, 23(6), 1142-1150.
- Artykuł naukowy przedstawiający wytyczne dotyczące diagnozowania i leczenia przewlekłej choroby zastawkowej u psów.

Boon, J. A. (2011). Veterinary Echocardiography (2nd ed.). Wiley-Blackwell.
- Specjalistyczne źródło na temat echokardiografii u zwierząt, w tym psów, z licznymi przykładami przypadków klinicznych.